Jurisprudentie

AO2017

Datum uitspraak2004-01-20
Datum gepubliceerd2004-01-20
RechtsgebiedCiviel overig
Soort ProcedureKort geding
Instantie naamRechtbank 's-Gravenhage
ZaaknummersKG 03/1451
Statusgepubliceerd

Indicatie

(...) De Consumentenbond heeft tot het houden van het onderzoek besloten naar aanleiding van de uitkomsten van een peiling onder consumenten die een behandeling bij een ooglaserkliniek hebben ondergaan. Voorafgaande aan het onderzoek heeft de Consumentenbond overleg gehad met de Inspectie voor de Gezondheidszorg, het NOG en de Werkgroep Refractiechirurgie. (...)

Uitspraak

RECHTBANK 's-GRAVENHAGE sector civiel recht - voorzieningenrechter Vonnis in kort geding van 20 januari 2004, gewezen in de zaak met rolnummer KG 03/1451 van: 1. [eiser sub 1], gevestigd te [vestigingsplaats], 2. [eiser sub 2], wonende te [woonplaats], 3. [eiser sub 3], gevestigd te [vestigingsplaats], eisers, procureur mr. H.C. Grootveld, advocaat mr. A.R.T. Odle te Amsterdam, tegen: de vereniging met volledige rechtsbevoegdheid Consumentenbond, gevestigd te 's-Gravenhage, gedaagde, procureur mr. C. van Oosten. Partijen worden hierna ook genoemd "[eiser sub 1]", "[eiser sub 2]", "[eiser sub 3]" en "de Consumentenbond". 1. De feiten Op grond van de stukken en het verhandelde ter zitting van 5 januari 2004 wordt in dit geding van het volgende uitgegaan. 1.1. [eiser sub 1] en [eiser sub 3] zijn beide ooglaserklinieken, waarin onder andere bijziendheid en verziendheid van ogen wordt behandeld door middel van lasertechniek. [eiser sub 2], een gerenommeerde oogarts en pionier op het gebied van lasertechniek, is directeur van [eiser sub 1]. 1.2. De Consumentenbond houdt zich bezig met consumentenbelangenbehartiging en voorlichting omtrent productkeuze en diensten door middel van onderzoek, informatieverstrekking en advisering. 1.3. In het kader van de voorbereiding van een door de Consumentenbond gehouden onderzoek naar klinieken die laser-oogcorrecties uitvoeren heeft de Consumentenbond oriënterende gesprekken gehad met de Inspectie voor de Gezondheidszorg, de werkgroep refractiechirurgie van het Nederlands Oogheelkundig Genootschap (hierna: NOG) en producenten van laserapparatuur. Verder zijn ooglaserklinieken bezocht. 1.4. De Nederlandse ooglaserklinieken zijn door de Consumentenbond schriftelijk uitgenodigd voor een bijeenkomst op 20 maart 2003. In de brief deelt de Consumentenbond onder andere mede: "Voor u is dit onderzoek dé kans om een onafhankelijk oordeel te ontvangen over de kwaliteit van de oog lasercorrecties die u uitvoert. Aan deelname zijn geen kosten verbonden. Wel zullen we u vragen om ons kwaliteitsgegevens te leveren. De resultaten worden in de Consumentengids gepubliceerd. De criteria waarop we gaan toetsen worden vastgesteld in samenspraak met verschillende partijen, waaronder de klinieken zelf, de Inspectie, de Werkgroep Refractiechirurgie, en de Nederlandse Federatie voor Oogzorgberoepen. Via gesprekken en literatuuronderzoeken krijgen we zicht op de indicatoren die ons een beeld zullen geven van de kwaliteit van deze behandeling. Wij denken bijvoorbeeld aan gegevens over hoe vaak een lasercorrectie slaagt, het aantal heroperaties, het aantal complicaties, de opleiding van de behandelaars, het materiaal dat gebruikt wordt, etc. Tijdens de bijeenkomst zullen wij de criteria uitvoerig met u bespreken (.....). 1.5. Bij brief van 14 maart 2003 heeft de Consumentenbond de ooglaserklinieken die zich niet hadden opgegeven voor de bijeenkomst een overzicht toegezonden van de kwaliteitsindicatoren die zouden worden besproken. Voorts zijn de klinieken uitgenodigd om commentaar of aanvullingen op de vragenlijst te geven. 1.6. [eiser sub 3] heeft deelgenomen aan de informatiebijeenkomst op 20 maart 2003 te Den Haag. [eiser sub 1] noch [eiser sub 2] waren daar aanwezig. Tijdens de bijeenkomst heeft de Consumentenbond het onderzoek nader toegelicht, onder andere aan de hand van PowerPoint-dia's die zijn gepresenteerd betreffende de planning, de publicatie, het vooronderzoek, de opzet van de vragenlijst, de achtergrond en opleiding van behandelaars, de ervaring van de behandelaars, de apparatuur en behandelkamer, het voorlichtingsmateriaal, de screening en het vooronderzoek, de resultaten, nazorg, kwaliteitsborging, en de uitvoering van de behandeling. 1.7. Bij brief van 10 april 2003 heeft [betrokkene] namens de Consumentenbond alle (bij haar bekende) refractiecentra in Nederland verzocht mee te doen aan een vergelijkend onderzoek. In de brief deelt [betrokkene] voorts mede: "Ingesloten treft u de vragenlijst aan die wij daarvoor hebben ontwikkeld. Deze vragenlijst is tot stand gekomen op basis van gesprekken met verschillende stakeholders, waaronder de Werkgroep Refractie Chirurgie, afgevaardigden van de Nederlandse Federatie voor Oogzorgberoepen, leveranciers van laserapparatuur, en verschillende behandelcentra. De resultaten zullen gepubliceerd worden in de Consumentengids van september 2003. Wij verzoeken u de vragenlijst vóór 1 mei te retourneren. Naar aanleiding van de geretourneerde vragenlijst zullen wij enkele klinieken bezoeken. Mocht u nog vragen hebben, dan kunt uiteraard contact met ons opnemen.(.....)". 1.8. Nadat de ingevulde vragenlijsten zijn verwerkt, zijn de onderzoeksgegevens teruggekoppeld voor commentaar naar de klinieken. Bij brief van 4 juni 2003 zijn de klinieken verzocht de gegevens zorgvuldig te controleren en voor 13 juni 2003 voor akkoord aan de Consumentenbond retour te sturen. Voorts zijn de klinieken verzocht eventuele hiaten aan te vullen en de Consumentenbond op onvolkomenheden te wijzen. Ten slotte werd aangegeven dat in het geval er nog vragen zouden zijn naar aanleiding van de terugkoppeling, de Consumentenbond dat alsdan gaarne zou vernemen. 1.9. Naar aanleiding van de door [eiser sub 3] ingevulde vragenlijst heeft de Consumentenbond enkele aanvullende vragen gesteld, die [eiser sub 3] heeft beantwoord. Voorts heeft [eiser sub 3] het controleformulier betreffende de verwerkte onderzoeksgegevens van de Consumentenbond ontvangen en geaccordeerd aan de Consumentenbond geretourneerd. 1.10. Het door [eiser sub 1] ingevulde vragenformulier is door de Consumentenbond op 16 juni 2003 ontvangen. [eiser sub 1] heeft -gelet op het tijdstip van haar inzending- geen bericht gekregen van verwerking. 1.11. In de uitgave van september 2003 van het magazine "Consumentengids" heeft de Consumentenbond een artikel geplaatst onder de titel: "Opzienbarende operaties". Daaronder staat als kop vermeld: "Een paar minuten achterover in de behandelstoel en u bent voorgoed van uw bril of contactlenzen af. Zonder een centje pijn. Dat beweren de advertenties van de ooglaserklinieken tenminste. Nader bekeken is de werkelijkheid vaak minder rooskleurig." In het artikel komen de verschillende technieken van het laseren van ogen aan de orde. Het artikel eindigt met de beoordeling van de ooglaserklinieken die hebben meegedaan aan het onderzoek. Vermeld wordt dat de beoordeling heeft plaatsgevonden op de volgende onderwerpen: uitgebreid behandelaanbod, behandelcapaciteit, achtergrond behandelaars, ervaring oogartsen, laserapparatuur en operatiekamer, schriftelijke voorlichting, telefonische voorlichting, werkwijze selectie/vooronderzoek, werkwijze nazorg, kwaliteitsbewaking en openheid. 1.12. [eiser sub 1] heeft het testoordeel "zeer goed" gekregen voor het onderdeel behandelcapaciteit en het oordeel "goed" op de onderdelen uitgebreidheid behandelaanbod, laserapparatuur en operatiekamer en schriftelijke voorlichting. Voor de onderdelen achtergrond behandelaars en telefonische voorlichting heeft zij het oordeel "redelijk" gekregen. Voor de overige onderdelen heeft [eiser sub 1] het oordeel "matig" tot "slecht" gekregen. Het onderdeel ervaring oogartsen is opengelaten. [eiser sub 1] scoorde op een schaal van 1 tot 100 in totaal 36 punten, en heeft daarmee het eindoordeel "matig" gekregen. 1.13. [eiser sub 3] heeft het testoordeel "zeer goed" gekregen voor de onderdelen uitgebreidheid behandelaanbod, behandelcapaciteit en openheid. Voor de onderdelen laserapparatuur en operatiekamer en schriftelijke voorlichting heeft zij het oordeel "goed" gekregen. Voor de onderdelen achtergrond behandelaars, ervaring oogartsen, telefonische voorlichting en werkwijze selectie/vooronderzoek heeft [eiser sub 3] het oordeel "redelijk" gekregen. De werkwijze nazorg en kwaliteitsbewaking is respectievelijk "zeer slecht" en "matig" beoordeeld. [eiser sub 3] scoorde in totaal 54 punten en heeft daarmee het eindoordeel "redelijk" gekregen. 2. De vorderingen, de gronden daarvoor en het verweer Eisers vorderen -zakelijk weergegeven- de Consumentenbond te bevelen: - om verder gebruik van het onderzoek alsmede een toelichting op het onderzoek te staken, op straffe van een dwangsom; - een rectificatie te plaatsen in een landelijk en regionaal dagblad alsmede in de Consumentengids, op straffe van een dwangsom. - zich te onthouden van publicatie van het vergelijkende onderzoek en begeleidend artikel, dan wel onderzoeken en/of artikelen met een vergelijkbare strekking, op straffe van een dwangsom. Daartoe voeren eisers het volgende aan. Ten onrechte zijn zowel [eiser sub 1] als [eiser sub 3] op verschillende criteria als redelijk, matig of slecht beoordeeld. Zo heeft [eiser sub 2] evenals enkele van zijn collega's bij [eiser sub 1] meer dan 12 jaar ervaring en wordt hij gezien als één van de meest vooraanstaande deskundigen op het gebied van ooglaser behandelingen. [eiser sub 1] werkt met de meest geavanceerde apparatuur. Bij [eiser sub 3] werken vier oogchirurgen met elk meer dan 10 jaar ervaring in de refractiechirurgie en elk meer dan 8 jaar ervaring op het gebied van de [techniek 1] laserbehandelingen. Voorts werken de chirurgen van [eiser sub 3] volgens het protocol van de Kommission Refractieve Chirurgie (hierna: KRC) van het Deutsche Ophtalmologische Gesellschaft (hierna: DOG), dat de nazorg volgens strikte regels reguleert en verrichten de oogartsen zelf de nacontroles. Weliswaar hebben eisers de vragenlijst ingevuld, doch deze lijst is op diverse punten onvolledig en onduidelijk. Bovendien kan een vragenlijst slechts een begin van een onderzoek zijn en had aanvullend onderzoek moeten plaatsvinden. Zo had de Consumentenbond de aangeleverde feiten of materialen op hun volledigheid, duidelijkheid en conformiteit met de testcriteria moeten verifiëren. De testcriteria zoals ervaring oogartsen, kwaliteitsbewaking en werkwijze nazorg suggereren dat het onderzoek ook de kwaliteit van de behandeling behelst. De Consumentenbond heeft onvoldoende gedaan om zich ervan te vergewissen dat de gehanteerde testcriteria geen aanleiding zouden kunnen geven tot onduidelijkheid en dat het voor de lezer ondubbelzinnig vaststaat wat zij met de testcriteria heeft beoogd te onderzoeken. Voorts zijn eisers onvoldoende betrokken bij de ontwikkeling van de testcriteria van het onderzoek en de criteria sluiten onvoldoende aan bij de inkleding en uitstraling van het onderzoek. Voor een onderzoek als het onderhavige gelden hoge zorgvuldigheidseisen die niet alleen het onderzoek zelf betreffen doch ook de wijze waarop de resultaten ervan onder de aandacht van het publiek wordt gebracht. Gedaagde is hierin verwijtbaar tekort geschoten waardoor het onderzoek alsmede het begeleidende artikel misleidend, onzorgvuldig en feitelijk onjuist zijn, en onrechtmatig jegens eisers. Als gevolg van de negatieve indruk die het onderzoek bij de consument achterlaat hebben eisers hebben schade geleden en dreigen zij nog meer schade te lijden. [eiser sub 2] heeft daaraan toegevoegd dat de onrechtmatigheid van het onderzoek en de publicatie daarvan voor zover het [eiser sub 1] aangaat direct zijn reputatie heeft beschadigd en hem in zijn eer en goede naam heeft aangetast. Het vertrouwen van cliënten dan wel patiënten is ten onrechte aangetast. De Consumentenbond heeft betoogd dat voor het onderzoek en de publicatie alle geldende zorgvuldigheidsnormen in acht zijn genomen. Zo hanteert de Consumentenbond bij zijn onderzoeken een Gedragscode Vergelijkend Warenonderzoek en heeft de Consumentenbond zich vooraf uitvoerig op de hoogte gesteld omtrent het laseren van ogen en alles wat daarmee samenhangt. Alle Nederlandse ooglaserklinieken zijn voor de bijeenkomst van 20 maart 2003 uitgenodigd en voorts is meegedeeld welke kwaliteitsindicatoren zouden worden gehanteerd. De reikwijdte van het onderzoek is vooraf aan alle betrokkenen aangegeven. Alle klinieken hebben de mogelijkheid tot inspraak gehad. Voorts heeft de belangenvereniging ruim de gelegenheid gehad invloed uit te oefenen. Eisers hebben drie weken de tijd gehad om het vragenformulier in te vullen. Verzocht was te reageren voor 1 mei 2003. Van [eiser sub 1] is de ingevulde vragenlijst ruim daarna, op 16 juni 2003 ontvangen, zodat deze niet meer geaccordeerd kon worden. Van pertinente onjuistheden die een rectificatie rechtvaardigen is niet gebleken. Zo zijn de protocollen waarop eisers zich beroepen, ondanks verzoek(en) daartoe niet overgelegd. Ten aanzien van de ervaring van de oogartsen heeft [eiser sub 1] geen informatie verstrekt en bij [eiser sub 3] is vastgesteld dat twee van de vier oogartsen weinig ervaring hebben met [techniek 2], één van de twee gangbare technieken. In tegenstelling tot wat eisers betogen heeft de Consumentenbond geen testcriteria gebruikt die de medische kwaliteit betreffen, en zulks ook niet gesuggereerd. 3. De beoordeling van het geschil 3.1. Voorop staat dat het met de doelomschrijving van de Consumentenbond strookt dat zij consumenten voorlicht omtrent productkeuzen. Voorop staat voorts dat, om te verzekeren dat een deskundige en objectieve voorlichting wordt gegeven, een vergelijkend warenonderzoek aan hoge eisen moet voldoen. Die hoge eisen betreffen zowel het onderzoek in eigenlijke zin en de daarbij te hanteren maatstaven en methoden alsook de wijze waarop de resultaten ervan onder de aandacht van de consument wordt gebracht. 3.2. De Consumentenbond heeft tot het houden van het onderzoek besloten naar aanleiding van de uitkomsten van een peiling onder consumenten die een behandeling bij een ooglaserkliniek hebben ondergaan. Voorafgaande aan het onderzoek heeft de Consumentenbond overleg gehad met de Inspectie voor de Gezondheidszorg, het NOG en de Werkgroep Refractiechirurgie. Voorts zijn ter voorbereiding van het onderzoek alle Nederlandse ooglaserklinieken uitgenodigd voor de bijeenkomst op 20 maart 2003. In de uitnodigingsbrief is medegedeeld dat de criteria waarop uiteindelijk zou worden getoetst zouden worden vastgesteld in samenspraak met diverse partijen, waaronder de klinieken zelf. Op de bijeenkomst zijn de criteria waarop de Consumentenbond voornemens was te onderzoeken uitvoerig besproken. De Consumentenbond heeft vervolgens het onderzoek onder de deelnemende ooglaserklinieken verricht aan de hand van de besproken criteria, en zich daarbij naar niet weersproken is gedragen naar de zogeheten Gedragscode Vergelijkend Warenonderzoek. Dat de reikwijdte van het onderzoek vooraf onduidelijk was voor de klinieken, zoals eisers hebben betoogd, is gezien het voorgaande niet dan wel onvoldoende aannemelijk geworden. Zo die onduidelijkheid al zou hebben bestaan, zou het in dit geval op de weg van eisers hebben gelegen daarover inlichtingen bij de Consumentenbond in te winnen, zulks gelet op het ruime vooroverleg en de herhaalde uitnodiging van de Consumentenbond daartoe. Daarbij wordt nog opgemerkt dat de Consumentenbond een grote vrijheid heeft bij het bepalen welke producten met elkaar worden vergeleken en welke eigenschappen en methoden en maatstaven hij daarbij bezigt. Hieruit volgt dat de Consumentenbond geen inspraak behoeft te geven bij het opstellen van de test, zelfs niet indien het een "product" betreft, zoals in het onderhavige geval, waarvoor (nog) geen beproefde test bestaat. 3.3. [eiser sub 3] heeft gesteld dat de resultaten ten aanzien van de onderdelen ervaring oogarts, achtergrond behandelaars en nazorg feitelijk onjuist zijn. [eiser sub 3] heeft daartoe onder andere betoogd dat in haar kliniek oogartsen werkzaam zijn met een ruime ervaring alsmede een grote reputatie. Geoordeeld wordt dat, zo er al sprake is van feitelijke onjuistheden, dit niet aan de Consumentenbond kan worden tegengeworpen. De informatie die de Consumentenbond in het onderzoek heeft gebruikt is van [eiser sub 3] zelf afkomstig. Immers, de door [eiser sub 3] ingevulde vragenlijst is verwerkt en de uitkomsten daarvan zijn naar [eiser sub 3] teruggekoppeld voor commentaar. Voorts zijn enkele aanvullende vragen gesteld. [eiser sub 3] heeft vervolgens de uitkomsten van de vragenlijst op het controleformulier geaccordeerd en retour gezonden alsmede de aanvullende vragen beantwoord. Gesteld noch gebleken is dat de in de publicatie weergegeven informatie op basis waarvan het oordeel is gevormd andersluidend is. Het betoog van [eiser sub 3] dat het ook dan nog het op de weg van de Consumentenbond had gelegen de juistheid van deze gegevens nogmaals, en eigener beweging te controleren wordt niet gevolgd. De omstandigheid dat het in onderhavige zaak medische behandelingen betreft, maakt dit oordeel niet anders. Dat brengt met zich dat het door de Consumentenbond uitgevoerde onderzoek ten opzichte van [eiser sub 3] niet zonder meer onzorgvuldig is. 3.4. [eiser sub 1] was weliswaar niet vertegenwoordigd op de bijeenkomst van 20 maart 2003, doch naar voorlopig wordt geoordeeld is [eiser sub 1] in de correspondentie genoegzaam voorgelicht omtrent het doel en de wijze waarop het onderzoek verricht zou worden. Daarmee had de reikwijdte van de vragenlijst en dus ook het onderzoek aan [eiser sub 1] bekend kunnen en moeten zijn. Ook ten aanzien van [eiser sub 1] geldt dat de Consumentenbond de in de publicatie weergegeven informatie heeft gebaseerd op de door [eiser sub 1] ingevulde vragenlijst en dat feitelijke onjuistheden of omissies in die door [eiser sub 1] zélf gegeven informatie niet aan de Consumentenbond kunnen worden tegengeworpen. Zo heeft [eiser sub 1] zelf besloten de vraag naar ervaring van de behandelaars niet in te vullen, al dan niet op advies van de Werkgroep Refractiechirurgie. Het betoog van [eiser sub 1] dat de Consumentenbond het niet-beantwoorden van de vraag in een onjuist licht heeft geplaatst en het op de weg van de Consumentenbond had gelegen een en ander te verifiëren, wordt niet gevolgd. Immers, de Consumentenbond heeft in de uitnodigingsbrief voor de bijeenkomst uitdrukkelijk vermeld dat het onderzoek dé kans is om een onafhankelijk oordeel te ontvangen, dat daartoe zal worden verzocht kwaliteitsgegevens te leveren en dat de resultaten ervan in de Consumentengids zullen worden geplaatst. [eiser sub 1] was derhalve genoegzaam bekend met de omstandigheid dat de resultaten van de verschafte gegevens zouden worden gepubliceerd. Het had op de weg van [eiser sub 1] zelf gelegen een nadere toelichting te geven omtrent het niet verschaffen van gegevens. Ook hier geldt dat de Consumentenbond daartoe steeds de ruimte heeft geboden. Zo zijn bijvoorbeeld de oogklinieken die zich niet hadden opgegeven voor de bijeenkomst op 20 maart 2003 door de Consumentenbond aangeschreven met het verzoek eventueel commentaar dan wel aanvullingen op de criteria te geven. Niet gesteld of gebleken is dat zij die mogelijkheid hebben benut. Voor het mogelijk ontstaan zijn van misverstanden rust het risico onder die omstandigheden op [eiser sub 3] en [eiser sub 1]. 3.5. Voor zover [eiser sub 3] en [eiser sub 1] verwacht hebben dat de Consumentenbond een aanvullend bezoek aan de klinieken zou brengen wordt overwogen dat zulks niet zonder meer is toegezegd en voorts dat [eiser sub 3] en [eiser sub 1] dat redelijkerwijs ook niet hadden kunnen verwachten gelet op de aangekondigde publicatiedatum van september 2003, derhalve kort na het schriftelijk inwinnen van de schriftelijke informatie. Het voorgaande leidt tot het voorlopig oordeel dat het onderzoek als zodanig ten opzichte van [eiser sub 3] en [eiser sub 1] in voldoende mate zorgvuldig is geweest. 3.6. Ten aanzien van enkele in de publicatie vermelde beoordelingsresultaten in de gepubliceerde test betwisten [eiser sub 3] en [eiser sub 1] dat de feiten die conclusies rechtvaardigen. Vooropgesteld wordt dat de Consumentenbond de beoordelingen heeft gegeven naar aanleiding van de door de respondenten zelf door middel van de ingevulde vragenlijsten en overgelegde bewijsstukken verstrekte informatie. Zo scoren zowel [eiser sub 3] als [eiser sub 1] in de test op het onderdeel achtergrond behandelaars beide "redelijk". [eiser sub 1] heeft ten aanzien van dit onderdeel op het formulier aangegeven dat in haar behandelcentrum zes oogartsen werkzaam zijn, waarvan één oogarts voor vier uur per week, twee oogartsen (waaronder [eiser sub 2]) vier tot zes uur per week, één oogarts 8 uur per week en ten aanzien van twee oogartsen heeft zij opgegeven dat deze "wisselend" werkzaam zijn in het behandelcentrum van [eiser sub 1]. [eiser sub 3] heeft aangegeven dat één optometrist niet-BIG geregistreerd is. Ten aanzien van één oogarts zijn geen bewijzen van training, cursus of congresbezoek overgelegd, terwijl bijscholing door de Consumentenbond essentieel wordt geacht voor een behandeltechniek die nog in ontwikkeling is. De oogartsen zijn bij [eiser sub 3] 13 uur per week in haar behandelcentrum werkzaam, de optometristen 12 uur per week. Ten aanzien van het onderdeel ervaring oogartsen heeft [eiser sub 1] geen informatie aangeleverd. [eiser sub 3] heeft op het antwoordformulier ten aanzien van dit onderdeel aangegeven dat twee van de vier oogartsen weinig ervaring hebben met de behandelmethode [techniek 2]. Voor het onderdeel werkwijze nazorg hebben [eiser sub 3] en [eiser sub 1] respectievelijk het oordeel "matig" en "slecht" gekregen omdat zij weliswaar op het formulier aangegeven hebben in dat verband te werken volgens bepaalde protocollen, doch zowel [eiser sub 3] als [eiser sub 1] hebben nimmer, ondanks verzoeken(en) daartoe enig protocol overgelegd. Voorts is ten aanzien van beide klinieken bij het onderzoek niet gebleken dat standaard een controle wordt uitgevoerd na één jaar en ten aanzien van [eiser sub 3] is niet gebleken van een vastgelegd druppelschema voor het gebruik van verschillende oogdruppels na afloop van de behandeling. Op het onderdeel kwaliteitsbewaking zijn [eiser sub 3] en [eiser sub 1] respectievelijk als "matig" en "slecht" beoordeeld, eveneens vanwege het ontbreken van protocollen. Gezien het vorenstaande wordt voorshands geoordeeld dat de door de Consumentenbond gegeven beoordelingen gedragen kunnen worden door de door [eiser sub 1] en [eiser sub 3] verstrekte informatie, dan wel door het voor rekening en risico van [eiser sub 1] en [eiser sub 3] komende achterwege blijven van informatie. Dat die informatie niet volledig is geweest dan wel onjuist, kan de Consumentenbond in de gegeven omstandigheden dan ook niet worden aangerekend. 3.7. De Consumentenbond heeft vervolgens een eindoordeel gegeven gebaseerd op de resultaten van haar onderzoek. Daarbij heeft de Consumentenbond de resultaten betreffende de onderdelen werkwijze selectie/vooronderzoek (25%), werkwijze nazorg (10%) en kwaliteitsbewaking (15%) meegewogen voor in totaal 50% van de totale beoordeling. In het begeleidend artikel in de Consumentengids zijn deze onderdelen -kort samengevat- omschreven als "het voorhanden hebben van protocollen". Ten aanzien van zowel [eiser sub 1] als [eiser sub 3] geldt dat deze protocollen er niet zijn en voor zover ze er wel zijn en ook worden gehanteerd is daarover door zowel [eiser sub 1] als [eiser sub 3] niet of onvoldoende informatie aan de Consumentenbond verstrekt. Daar waar op deze onderdelen door [eiser sub 1] en/of [eiser sub 3] slecht is gescoord heeft dat het eindoordeel in de door de Consumentenbond gehanteerde methodiek gedrukt. De keuze om de diverse onderdelen mee te wegen op de wijze zoals is gedaan is aan de Consumentenbond zelf, en kon redelijkerwijs ook zo gemaakt worden. 3.9. Het voorgaande leidt tot het voorlopig oordeel dat -alles bijeengenomen- het onderzoek en de publicatie in voldoende mate zorgvuldig is geweest ten opzichte van de klinieken van [eiser sub 1] en [eiser sub 3]. Daaruit volgt dat er ten aanzien van het onderzoek en de publicatie evenmin onrechtmatig is gehandeld jegens [eiser sub 2], nu deze in dit verband niet los kan worden gezien van [eiser sub 1] en hij in de publicatie niet is genoemd. 3.10. De vordering zal mitsdien worden afgewezen. Eisers zullen als de in het ongelijk te stellen partij -gelet op de vordering van de Consumentenbond- hoofdelijk worden veroordeeld in de kosten van dit geding aan de zijde van de Consumentenbond. Voor toewijzing van het overigens door de Consumentenbond gevorderde dat elk van de compagnons van [eiser sub 3] zich bekend dienen te maken op verbeurte van een dwangsom, is onvoldoende grond, nu gesteld noch gebleken is dat [eiser sub 3] niet op eerste verzoek aan de proceskostenveroordeling gevolg zal geven. 4. De beslissing De voorzieningenrechter: wijst de vordering af; veroordeelt eisers hoofdelijk, des dat de één betalende de anderen zullen zijn bevrijd, in de kosten van dit geding aan de zijde van de Consumentenbond, tot dusverre begroot op € 908,--, waarvan € 703,-- aan procureurssalaris en € 205,-- aan griffierecht. Dit vonnis is gewezen door mr. G. Tangenberg en bij vervroeging uitgesproken ter openbare terechtzitting van 20 januari 2004 in tegenwoordigheid van de griffier. nk